Non-binair: Hoe gebruik je genderneutrale voornaamwoorden?

Hen, hun, die, diens; allemaal voorbeelden van genderneutrale voornaamwoorden. Maar hoe gebruik je die?

Naast 'zij' en 'hij' en 'haar' en 'hem' is sinds 2016 ook het genderneutrale woord ‘hen’ als voornaamwoord in onze taal opgenomen. Dit kan gebruikt worden voor mensen die zich niet identificeren als man of vrouw. In 2020 werd het nieuwe voornaamwoord opgenomen in de Van Dale.

In het Nederlands zijn er twee vormen van genderneutrale voornaamwoorden die iemand kan kiezen om zichzelf mee aan te duiden, namelijk 'hen/hun' en 'die/diens'. Om te weten te komen welke genderneutrale voornaamwoorden (die/diens of hen/hun) iemand verkiest, kan je dat aan de persoon in kwestie vragen.

Het voelt misschien nog wat onwennig om ‘hen’ of 'die' te gebruiken als voornaamwoord om één persoon aan te duiden. Ook weten veel mensen niet goed wanneer ze het zouden moeten gebruiken. Maar dat kan je gewoon vragen.

Je gebruikt hen en die in de volgende zinnen:
Ik geef het boek aan hen.
Ik geef het boek aan die.
Die heeft een mooie jas aan.
Hen heeft een mooie jas aan.

Je gebruikt hun en diens in de volgende zinnen:
Hun huis is groot.
Diens huis is groot.
Hun bus heeft vertraging.
Diens bus heeft vertraging.

Of in combinatie:
Ik heb hen gevraagd wat diens favoriete drankje is.
Die kan heel mooi zingen, is dat hun baan?

Het is van groot belang voor mensen die zich niet identificeren met één van de twee genders (man en vrouw). Zij voelen zich vaak niet erkend in een wereld die opgedeeld lijkt te zijn in man en vrouw.

Zweden ging ons voor in het invoeren van het genderneutrale voornaamwoord ‘hen’. Daar werd het in 2015 officieel opgenomen in de taal. En wat blijkt? Onderzoek wijst uit dat mensen positiever denken over vrouwen en seksuele minderheden, en ze houden minder vast aan traditionele genderpatronen.

Thorn zegt mensen regelmatig te moeten verbeteren. ‘Soms vind ik het best wel lastig als iemand ‘zij’ zegt, dan ga je dus de ruimte innemen van ‘oh sorry, ik wil eigenlijk aangesproken worden met...’. Ik ben gewoon mezelf. Je kan zeggen tegen iemand: "Ik zou het waarderen als je mij op deze manier aanspreekt." Het is natuurlijk ook fijner als iemand aan jou vraagt hoe je aangesproken wil worden.’

Sky vindt het zelf regelmatig lastig om aan te geven hoe hen aangesproken zou willen worden. ‘Wat mij er vaak van weerhoudt om iemand anders te verbeteren, is dat ik de ander zich niet ongemakkelijk wil laten voelen. Misschien omdat diegene het spannend vindt om mogelijk iets verkeerds te zeggen of zelfs een bepaalde druk voelt.’

Nanoah denkt daar anders over. Die vindt dat mensen gewoon moeten wennen aan het nieuwe voornaamwoord. ‘Wanneer iemand met hen of hun aangesproken wil worden, zeg dan niet dat dat te moeilijk is. Maar doe gewoon je best. Sommigen vinden het lastig om ‘hen’ te gebruiken. Een meervoud is ineens een individu. Maar als we het ook niet proberen wordt het nooit makkelijker.’

Raven legt je haarfijn uit hoe gender precies werkt. En wat het verschil is tussen geslacht en gender.